Balıkesir’de 22–31 Yaş “Genç Yetişkin” İşsizliği ve Belediyelere Çözüm Önerileri

1. “Genç” Tanımı ve Veri Sınırı: 22–31 Yaş Grubunu Nasıl Okumalıyız?

Türkiye’de “genç işsizliği” denildiğinde genellikle TÜİK’in düzenli olarak yayımladığı 15–24 yaş aralığı referans alınmakta. Ancak 22–31 yaş arası, yani “genç yetişkin” olarak adlandırabileceğimiz grup, hem Türk kültür yapısında daha uygun bir aralık olmakta hem de iş hayatına yeni atılmanın getirdiği zorlukları ve kariyerinde istikrar arayışına sahip bu grup yerel ekonominin geleceğini oluşturmaktadır. Bu nedenle, bu grubun dinamikleri öncelikli olarak incelenmiştir.

Bu yazıda, belediyelerin uygulayabileceği somut politikaları tartışırken, genel eğilimleri 15–24 yaş verileri üzerinden okuyacak, ancak çözümlerimizi doğrudan 22–31 yaş grubunun ihtiyaçlarına odaklayacağız. Unutulmamalıdır ki, Balıkesir gibi spesifik bir il için bu yaş aralığına özel düzenli veri akışı bulunmamaktadır. Bu durum, belediyelerin kendi yerel ölçüm sistemlerini kurmasının ne kadar kritik olduğunu göstermektedir.

2. 2021–2025 Arası Genç İşsizliğinde Genel Tablo (TÜİK Verileri)

TÜİK’in 15–24 yaş arası için açıkladığı veriler, genç işsizliğinde kademeli bir iyileşme olduğunu gösteriyor:

• 2021: %22,6
• 2023: %17,4
• 2025 (Haziran): %16,2

Bu genel düşüş olumlu bir işaret olsa da, 22–31 yaş grubunun karşılaştığı yapısal sorunlar devam etmektedir. Peki, bu sorunların temelinde ne yatıyor ve belediyeler bu konuda ne yapabilir?

3. Genç Yetişkin İşsizliğini Tetikleyen Temel Mekanizmalar (Belediye Perspektifi)

Belediyeler ulusal ekonomi politikalarını değiştiremez, ancak yerel işgücü piyasasını doğrudan etkileyebilirler. Genç yetişkin işsizliğinin temelinde üç yerel mekanizma yatar:

1 . Yerel Talep Uyuşmazlığı: İş vardır, ancak doğru adayla doğru zamanda buluşamaz. Bir ilçedeki sanayi işçisi ihtiyacıyla, diğer ilçedeki hizmet sektörü mezunu gencin profili eşleşmez. 2 . “İnce Pazar” Sorunu: İş arayan ve işveren havuzunun küçük olduğu yerlerde, doğru adayın bulunması zorlaşır ve işe yerleşme süreçleri uzar. 3 . İşe Başlama Maliyetleri: Özellikle büyük şehirlerde kira, ulaşım ve (varsa) çocuk bakımı gibi yüksek maliyetler, gençlerin düşük maaşlı veya uzak konumdaki işleri kabul etmesini engeller.

4. Belediyelerin Kendi Başlarına Yapabileceği Hızlı ve Sürdürülebilir Çözümler

Ulusal politikalara bağlı kalmadan, belediyeler kendi kaynaklarıyla aşağıdaki somut adımları atabilir:

Çözüm 1: Belediye İstihdam Ofisi 2.0: “Eşleşme” Odaklı Bir Platform

Bu, sadece iş ilanlarının asıldığı bir pano değil, iş arayanla işvereni aktif olarak eşleştiren, veri toplayan ve süreci yöneten bir yapı olmalıdır.

• 0-90 Gün İçinde Ne Yapılabilir?
  • Belediye içinde bir İstihdam Masası ve basit bir web portalı kurulur.
  • İşverenlerden standart bir formatta (görev tanımı, ücret aralığı, vardiya, servis durumu) açık pozisyon bilgileri toplanır.
  • 22–31 yaş arası gençlerden temel profilleri (eğitim, yetenek, konum, çalışma tercihleri) alınır.
• Başarı Ölçütü: İlk 90 günde oluşturulan aday ve işveren havuzu, yapılan mülakat sayısı ve en önemlisi, 3. ayın sonunda hala aynı işte devam etme oranıdır.

Çözüm 2: Mikro-Staj ve İşbaşı Deneme Programları (8-12 Hafta)

Gençlerin en büyük engeli olan “deneyim eksikliği” sorununu aşmak için, belediye yerel işverenlerle bir araya gelerek kısa süreli (8-12 hafta) işbaşı deneme programları tasarlar. Belediye bu süreçte;

• Programın hukuki çerçevesini ve sözleşme şablonlarını hazırlar.
• İşveren havuzu oluşturur ve doğru adayları yönlendirir.
• Program sonunda belediye onaylı, yerel firmaların tanıdığı bir beceri doğrulama belgesi verir.

Çözüm 3: Belediye Akademi: İşverenin İhtiyacına Yönelik Modüler Eğitimler

Uzun ve teorik eğitimler yerine, doğrudan yerel sanayinin ve hizmet sektörünün ihtiyaç duyduğu becerilere odaklanan kısa, yoğun ve pratik eğitimler düzenlenir.

• Örnek Modüller: Depo ve lojistik yönetimi yazılımları, ön muhasebe, CNC operatörlüğüne giriş, temel veri analizi ve raporlama.
• Kritik İlke: Eğitim içeriğini, belediyenin kuracağı Yerel İşveren Konseyi belirlemelidir. Belediye sadece organizasyonu üstlenir.

Çözüm 4: Belediye Alımlarında Yerel Genç İstihdamı Şartı

Belediyeler, hizmet alımı yaptıkları (temizlik, peyzaj, bakım-onarım, organizasyon vb.) ihalelerde, yüklenici firmalara “yerel genç istihdamı” taahhüdü için ek puan veya avantaj sağlayabilir. Bu, belediyenin kendi kadrosunu şişirmeden, özel sektörde kalıcı istihdam yaratmasını sağlar.

Çözüm 5: İşe Erişim Maliyetlerini Düşüren Hedefli Destekler

Bir gencin işi kabul etmesinin önündeki en büyük engellerden biri, ilk maaşını alana kadar geçecek süredeki masraflardır.

• Ne Yapılabilir?
  • İşe yeni başlayan bir gence ilk 3 ay boyunca ulaşım desteği (belediye toplu taşıma kartına yükleme vb.).
  • Çalışan ebeveynler için belediye kreşlerinde kontenjan önceliği.
  • Vardiyalı işler için gece ulaşımını kolaylaştıracak servis güzergahı optimizasyonları.

Bu destekler, sürekli bir sosyal yardım değil, istihdamı teşvik eden, başlangıç odaklı ve geçici birer kaldıraçtır.

5. Yerel Yönetimler İçin 12 Aylık Uygulama Yol Haritası

1. İlk 3 Ay:

   • İstihdam Ofisi 2.0 kurulur.
   • İşveren Konseyi oluşturulur ve en çok ihtiyaç duyulan 10 beceri listelenir.
   • Başvuru, mülakat ve işe yerleştirme verilerini takip edecek bir ölçüm panosu tasarlanır.

2. 3-6 Ay:

   • En az iki farklı sektörde (örneğin lojistik ve turizm) pilot mikro-staj programları başlatılır.
   • Belediye Akademi’de ilk dört modül açılır.

3. 6-12 Ay:

   • Belediye ihalelerine yerel genç istihdamı şartı eklenir.
   • İşe yeni başlayanlar için ulaşım ve kreş gibi destek programları hayata geçirilir.

Sonuç olarak, ulusal işsizlik oranlarındaki istatiksel düşüşe bel bağlamak yerine, belediyeler kendi yetki alanlarında yerel işgücü piyasasını canlandırarak, eşleşme verimliliğini artırarak ve gençlerin önündeki somut engelleri kaldırarak mevcut sorunları çözücü adımlarla kalıcı farklar yaratabilirler. Başarı, ulusal verilerde değil, yerelde işe yerleştirilen ve o işte kalıcı olan gençlerin sayısında gizlidir.

Uyarı: Bu makale, kamuya açık TÜİK verileri ve akademik çalışmalara dayalı bir politika analizidir. Belirtilen veriler, referans alınan kaynakların yayımlandığı tarihlerdeki duruma göre yorumlanmıştır.

Kaynakçalar:

• Anadolu Agency. (2023, March 23). Türkiye's unemployment rate down in 2022.
• Anadolu Agency. (2024, March 25). Türkiye's unemployment hits 10-year low in 2023.
• Hürriyet Daily News. (2025, July 30). Unemployment rate ticks up to 8.6 percent in June.
• Chetty, R. (2004). Consumption Commitments, Unemployment Durations, and Local Risk Aversion (NBER Working Paper No. 10211).
• Holzer, H. J. (1989). Employment, Unemployment and Demand Shifts in Local Labor Markets (NBER Working Paper No. 2858).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2022). İstatistiklerle Türkiye 2021.
• Haberler.com. (2025, July 18). TÜİK, gençlerin iş gücü piyasasındaki durumunu açıkladı.
• Türkiye İş Kurumu (İŞKUR). (t.y.). Balıkesir İşgücü Piyasası Araştırması.